Menu
Menu
ประวัติ ฮาโลวีน เทศกาลวันฮาโลวีน Halloween ที่จัดขึ้นทุกๆ วันที่ 31 ตุลาคม ของทุกปีนะครับ ฮาโลวีนเป็นอีกเทศกาลหนึ่งของชาวตะวันตกแพร่หลายพอสมควรในเมืองไทยครับ แต่ส่วนใหญ่มักจะรู้จักเพียงในนามของ “วันปล่อยผี” แต่รายละเอียดลึกๆ และที่มาที่ไปของวันนี้ ไม่ค่อยมีใครทราบ แต่เราจะทำให้ฮาโลวีนปีนี้ของคุณหลอนได้อย่างมีรายละเอียด!
ประวัติ ฮาโลวีน จริงๆ แล้วรากศัพท์ที่มาของคำว่า Halloween นั้น เพี้ยนมาจากคำว่า All Hallows Eve คือ คืนก่อนวัน All Hallows Day หรือ All Saint’s Day (วันที่ 1 พฤศจิกายน) ซึ่งเป็นวันที่เหล่าคริสตศาสนิกชนจะมาปฏิบัติศาสนกิจเพื่อระลึกถึงนักบุญต่างๆ
แต่มาเกี่ยวกับเรื่องผีๆ สางๆ ได้ยังไงล่ะ? คาดว่าน่าจะมาจากตำนานที่มีมากว่า 2,000 ปีครับ จากความเชื่อของชาวเซลติก (ชนพื้นเมืองตอนเหนือของยุโรป) ระบุเอาไว้ว่า ช่วงเวลาดังกล่าวถือเป็น เทศกาลบูชาเทพเจ้าแห่งความตาย ก่อนจะเข้าสู่ฤดูหนาว โดยจะนำเหล้า และอาหารออกมาวางนอกบ้าน เพื่อให้เทพเจ้าแห่งความตายได้ดื่มกิน แต่บ้างก็ว่า วันที่ 31 ตุลาคม เป็น วันปล่อยผี (คงคล้ายๆ กับวันทำบุญเดือนสิบของไทย)
ในวันปล่อยผีนี้เหล่าวิญญาณจะกลับมายังโลก เพื่อเข้าสิงร่างของคนที่มีชีวิตอยู่ ชาวบ้านที่กลัวว่าจะถูกวิญญาณเข้าสิงก็จะทำการดับเตาไฟในบ้าน เพื่อบ้านจะได้หนาวเย็น วิญญาณจะได้ไม่อยากเข้ามา และต่อจากนั้น ก็จะออกไปรวมตัวกันก่อกองไฟเพื่อให้วิญญาณกลัว นอกจากนี้ยังแต่งตัวให้เหมือนผี เดินขบวนส่งเสียงร้องไปรอบๆ หมู่บ้าน เพื่อให้วิญญาณเข้าใจผิดว่าเป็นพวกเดียวกัน
ถ้าพูดถึงฮาโลวีนแล้ว สัญลักษณ์ที่ลอยเข้ามาในห้วงความคิดของทุกคน นอกจากการแต่งแฟนซีเป็นผีแล้ว ฟักทอง ก็เป็นอีกหนึ่งอย่างที่ติดอันดับ โลโก้ประจำเทศกาล ฟักทองนี้ก็มีที่มาจากสิ่งที่เรียกว่า Jack O’Lantern นั่นเอง
แจ็คเป็นชื่อของคนขี้เมาชาวไอริช ขึ้นชื่อเรื่องความเจ้าเล่ห์ เจ้าเล่ห์ ครบสูตร ในวันฮัลโลวีนของปีนั้นซาตานกำหนดให้เป็นวันตายของแจ็คและซาตานก็โยนวิญญาณของเขาลงนรกในขณะที่แจ็คกำลังดื่มอยู่ ฉันจะพาคุณไปที่ มันจึงถามซาตานว่าดื่มหมดแล้วหรือ ไปลงนรกกับซาตาน พอดื่มเสร็จ ก็ออกมาหลอกลวง ถ้าซาตานแข็งแกร่งจริง ลองแปลงร่างเป็นเหรียญสิ ซาตานยอมเชื่อฟังการท้าทาย. เมื่อซาตานกลายร่างเป็นเหรียญ แจ็คประสบความสำเร็จในการใส่เหรียญไว้ในกระเป๋าข้างไม้กางเขน อย่าให้ซาตานกลับไปเป็นร่างเดิมของมัน ต่อมา เขาได้ยื่นข้อเสนออีกครั้งกับซาตาน หากเจ้าต้องการกลับร่างเดิม เจ้าต้องสัญญาว่าจะไม่ยุ่งเกี่ยวกับเขาอีกเป็นเวลาหนึ่งปี ซาตานตกลงอย่างไม่เต็มใจ
ฮาโลวีน 2022 ผ่านไปหนึ่งปีแล้วที่ซาตานกลับมาตามคำสัญญา แต่คราวนี้เป็นอุบายอีกครั้งของแจ็ค บอกซาตานให้ปีนต้นไม้และเก็บผลไม้ เมื่อซาตานไร้เดียงสาปีนขึ้นไป แจ็คก็หยิบเปลือกไม้จากต้นไม้ ไม้กางเขนป้องกันไม่ให้ซาตานลงมา ดังนั้นแจ็คจึงเสนอเงื่อนไข: หากซาตานต้องการลงมาจากต้นไม้ เขาต้องสัญญาว่าจะไม่พรากวิญญาณเขาไปภายใน 10 ปี ซาตานจำต้องตกลงทำสัญญาใหม่
แต่มนุษย์ทุกคนก็หนีไม่พ้นความตาย Jack ก็เช่นเดียวกัน แต่เมื่อเขาตาย กลับไม่มีที่ไหนยอมรับวิญญาณของเขา สวรรค์ไม่ต้อนรับเขาเพราะเป็นคนเจ้าเล่ห์ ส่วนนรกก็ไม่ต้องการ เพราะว่าหลอกซาตานเอาไว้ได้ถึงสองครั้งสองครา Jack จึงกลายเป็นผีเร่ร่อน อยู่กับความมืดมิดเพียงลำพัง แต่ซาตานก็ยังใจดี โยนถ่านที่ยังไม่มอดให้กับแจ็คไว้ 1 ก้อน สำหรับส่องทางในความมืด และเพื่อรักษาถ่านให้ส่องสว่างอยู่นานที่สุด ผี Jack ก็ได้แกะหัวผักกาดซึ่งเป็นผักหาง่ายในท้องถิ่นให้เป็นรู และใส่ก้อนถ่านลงไป แล้วผีแจ็คกับตะเกียงหัวผักกาด ก็ล่องลอยไปตามที่ต่างๆ ซึ่งคนไอริชเรียกผีแจ็คกับตะเกียงว่า Jack of Lantern ภายหลังได้เพี้ยนเป็น Jack O’Lantern ด้วยประการฉะนี้ครับ
ต่อมาคนในไอร์แลนด์ และสก็อตแลนด์ ได้ทำ Jack O’Lantern เอง โดยการแกะสลักหัวมันแกว หรือหัวมันฝรั่งให้ดูน่ากลัวแล้ววางไว้ที่หน้าต่าง เพื่อให้ผี Jack และผีอื่นๆ กลัว และเมื่อชาวอังกฤษ เดินทางอพยพไปอยู่อเมริกา ก็ได้นำธรรมเนียมนี้ติดไปด้วย แต่ที่อเมริกานั้นฟักทองหาง่ายกว่า อีกทั้งยังแกะสลักง่ายกว่ามันแกวกับมันฝรั่งด้วย ผู้คนจึงเปลี่ยนไปใช้ฟักทองแทน โดยเนื้อฟักทองที่คว้านออกมาได้ ก็นำไปทำเป็นพายฟักทองกินกันในเทศกาลนี้ไปโดยปริยาย
สำหรับเด็กๆ กิจกรรมที่ชวนให้ตื่นเต้นที่สุดของวันนี้คงหนีไม่พ้น Trick or Treat การละเล่นยอดนิยมที่น้องๆ จะแต่งตัวเลียนแบบภูตผีปีศาจ (เดี๋ยวนี้จะนิยมแต่งเป็นซุปเปอร์ฮีโร่ หรือตัวการ์ตูนที่ชอบกันมากกว่า) ถือตะเกียงฟักทอง แล้วออกไปเคาะประตูบ้าน แล้วกล่าวคำว่า “Trick or Treat” แปลว่า ‘หลอกหรือเลี้ยง’ ถ้าเจ้าบ้านไม่เลี้ยง หรือ Treat (ส่วนใหญ่จะเป็นขนม ช็อกโกแลต หรือลูกอมค่างๆ) ตามที่เด็กๆ ร้องขอ เด็กๆ ก็จะทำการก่อกวนเจ้าบ้าน หรือ Trick นั่นเอง ในบางพื้นที่ของประเทศไอร์แลนด์ และสกอตแลนด์ เด็ก ๆ จะร้องเพลง หรือเล่าเรื่องผีเพื่อให้เจ้าบ้านยอม Treat ซึ่งส่วนใหญ่เจ้าบ้านก็มักจะมีการเตรียมขนมไว้ให้อยู่แล้วแหละ
ด้วยบรรยากาศขี้เล่น ‘trick or treat’ เป็นเกมฮัลโลวีนแบบดั้งเดิมที่เด็ก ๆ จะแต่งตัวและไปเที่ยวตามบ้าน ขอขนม บางทีก็เรียกร้องเงิน “trick or treat” คืออะไร? คำว่า ทริค (trick) หมายความว่า เด็กก่อกวนโฮสต์หรือพื้นที่อยู่อาศัย หากโฮสต์ไม่ “รักษา” นั่นคือไม่ให้สิ่งของที่เด็กร้องขอ ในบางส่วนของไอร์แลนด์และสกอตแลนด์ ที่ซึ่งเด็กๆ ร้องเพลงและเล่าเรื่องผี เรื่องราวเพื่อแลกกับ “การปฏิบัติ” ของเจ้าภาพ
ตำนานตะเกียงฟักทอง “แจ็คโอแลนเทิร์น” เป็นเรื่องเล่าโบราณ ซึ่งกล่าวถึงที่มาของชายชาวนาจอมเจ้าเล่ห์ ซึ่งสมัยนั้นซาตานจะออกตระเวนขอพืชผลจากชาวบ้าน และไม่มีบ้านไหนที่กล้าปฏิเสธเพราะกลัวต้องคำสาปของซาตาน แต่การขู่เข็ญของซาตานใช้กับแจ็คไม่ได้ เขาไม่กลัวและไม่เคยหยิบยื่นอะไรให้ซาตาน วันหนึ่งซาตานจึงแอบมาสำแดงตนให้แจ็คเห็นและหวังจะให้เปลี่ยนใจหันมาเกรงกลัวซาตาน
แต่เหตุการณ์กลับเป็นตรงข้าม แจ็คใช้อุบายหลอกล่อจนซาตานติดกับดักและหนีไปไหนไม่ได้ แจ็คไม่ยอมปล่อยซาตานจนกว่ามันจะรับปากว่า เมื่อเขาตายแล้วจะไม่นำวิญญาณเขาลงนรกเด็ดขาด โดยซาตานเองก็ไม่มีทางเลือกจึงต้องรับปาก และเมื่อแจ็คเสียชีวิตลงด้วยความเป็นคนชั่วเขาจึงไม่ได้ไปสวรรค์ ทำให้วิญญาณเขาล่องลอยไปยังปากทางนรกและพบกับซาตานคู่อริเก่าอีกครั้ง ซาตานจึงปล่อยวิญญาณของแจ็คไปตามสัญญาที่ให้ไว้ พร้อมแสงไฟส่องนำทางให้กับวิญญาณแจ็คที่ต้องเร่ร่อนและไม่มีที่ไปอย่างนั้นตลอดกาล
ทุกคืนฮาโลวีนวิญญาณของแจ็คจะเร่ร่อนไปในความมืด พร้อมแสงไฟส่องที่ครอบด้วยหัวผักกาด ต่อมาเมื่อเรื่องเล่าท่ากลายเป็นตำนานเข้ามาในอเมริกา จึงมีการเปลี่ยนมาใช้ผลฟักทองแทนจนถึงทุกวันนี้
ผีไทย ฮาโลวีน เรามักคิดว่าวันฮาโลวีนนั้นเป็นเพียงเทศกาลจากฝั่งตะวันตก แท้จริงแล้วฝั่งเอเชียเราก็มีความเชื่อเฉพาะเกี่ยวกับเทศกาลปล่อยผีเช่นเดียวกัน โดยในส่วนของประเทศไทยนั้นมีชื่อเรียกและขั้นตอนพิธีกรรมที่ต่างกันไปในแต่ละภาค แต่จุดประสงค์เหมือนกันนั่นก็คืออุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษหรือเครือญาติที่ล่วงลับ แต่ละภาคจะเรียกต่างกันไปดังนี้
ต้นกำเนิดโบราณของฮัลโลวีนมาจากชาวเคลต์ (ซึ่งก็คือไอร์แลนด์) ซึ่งมีชีวิตอยู่เมื่อ 2,000 ปีที่แล้ว British Celts ฉลองปีใหม่ในวันที่ 1 พฤศจิกายน เชื่อกันว่าเส้นแบ่งระหว่างคนเป็นและคนตายจะพร่ามัวก่อนปีใหม่ นอกจากนี้ ชาวเคลต์ยังเชื่อว่าการปรากฏตัวของวิญญาณเหล่านี้ช่วยให้ “ดรูอิด” และนักบวชทำนายอนาคตได้ง่ายและแม่นยำยิ่งขึ้น มีค่ามากในฤดูหนาวอันมืดมิดอันยาวนานนั้น
เพื่อเป็นการระลึกถึง ดรูอิดได้สร้างกองไฟศักดิ์สิทธิ์ขนาดใหญ่เพื่อให้ผู้คนมารวมตัวกัน เผาพืชผลและสัตว์เพื่อบูชาเทพเจ้า ในระหว่างการเฉลิมฉลอง ชาวเคลต์จะแต่งกายด้วยหนังสัตว์และให้พรซึ่งกันและกัน เมื่อการเฉลิมฉลองสิ้นสุดลง พวกเขาจุดกองไฟศักดิ์สิทธิ์เพื่อที่จะปกป้องเขาในช่วงฤดูหนาวที่กำลังจะมาถึง
วันนี้วันฮาโลวีนเป็นวันหยุดราชการในหลายประเทศ เรียกได้ว่าเป็น Family Day อีกหนึ่งวันแห่งการรวมตัวของครอบครัว ให้คนมารวมตัวกัน กินเลี้ยง ฉลองฮัลโลวีนด้วยกันที่นั่น
แม้ว่าประเทศเราจะไม่ได้มีความเชื่อในวันฮาโลวีนเช่นเดียวกับฝั่งตะวันตก แต่เราก็สามารถร่วมสนุกไปกับวันฮาโลวีนได้ในหลายกิจกรรม ได้แก่
ทริกออร์ทรีต (Trick-or-Treat) หลอกหรือเลี้ยงเป็นประเพณีสำหรับเด็ก โดยเด็กจะแต่งชุดเป็นผีแล้วตระเวนตามบ้านที่ประดับประดาด้วยโคมไฟฟักทอง หรือตกแต่งบ้านในธีมฮาโลวีนเป็นการบอกกราย ๆ ว่าบ้านหลังนี้ยินดีต้อนรับ มีขนมไว้รอสำหรับเด็ก ๆ ซึ่งขนมจะเป็นอะไรก็ได้แต่ที่นิยมก็คือ Corn Candy เด็ก ๆ จะเคาะประตูบ้านและถามว่า “ทริกออร์ทรีต” ถ้าหากเจ้าบ้านตอน “ทรีต” ก็จะต้องยอมให้ขนมแก่เด็ก ๆ แต่ถ้าหากเจ้าบ้านตอน “ทริก” เหล่าเด็ก ๆ ก็จะต้องหลอกแลบลิ้นปลิ้นตาหรือป่วนจนสุดท้ายก็จบด้วยทรีตในที่สุด
นี่ก็คือเรื่องราวเกี่ยวกับวันฮาโลวีนซึ่งเป็นอีกวันหนึ่งที่น่าสนใจไม่น้อย แม้จะไม่ได้เป็นวันที่สำคัญสำหรับไทยแต่ก็เป็นอีกวันสำคัญระดับสากลที่เราสามารถร่วมสนุกได้ในวิธีของเรา ใครที่กำลังหากิจกรรมทำในวันฮาโลวีนลองนำกิจกรรมไปทำร่วมกับเพื่อน ๆ เพิ่มความสนุกในวันปล่อยผี และเพิ่มความสัมพันธ์กับเพื่อนอีกด้วย
ประวัติ ฮาโลวีน วันฮัลโลวีนมีรากฐานมาจากเทศกาลเซลติกโบราณ รู้จักกันในชื่อ Samhain มีรากฐานมาจากไอริชโบราณ Samhain เฉลิมฉลองการสิ้นสุดของฤดูกาลที่สดใสถือเป็นการสิ้นสุดของฤดูร้อน และเข้าสู่ความมืดมิดของปี ก็ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวเซลติกด้วย
เดิมทีรากศัพท์ของคำว่า Halloween เพี้ยนมาจากคำว่า Halloween วันฮัลโลวีนเป็นคำย่อของคำว่า ฮอลโลว์ (ฮอลโลว์, ฮัลโลวีน) อีเวน (เหตุการณ์) และคำว่า อีอ็อง เป็นคำย่อของ อีเวน ซึ่งเป็นรูปย่อของ อีฟนิ่ง ซึ่งมาจากภาษาอังกฤษโบราณ วันนี้วันที่ 1 พฤศจิกายนเป็นวัน All Saints’ Eve เมื่อชาวคริสต์บูชานักบุญ
วันที่ 31 ตุลาคม เป็นวันที่มิติของคนตายและคนเป็นเชื่อมต่อกัน และวิญญาณของผู้เสียชีวิตเมื่อปีที่แล้ว. แสวงหาร่างของคนที่มีชีวิตเพื่อนำกลับมามีชีวิต ดังนั้น ผู้ที่ทรมานสิ่งมีชีวิตจึงต้องหาทุกวิถีทางไม่ให้วิญญาณเข้าสิงร่างของตน ปิดไฟ ปล่อยให้เย็น จะได้ไม่ตกเป็นเป้าของ ผี
เขายังพยายามแต่งตัวเป็นสัตว์ประหลาดที่น่ากลัว คุณอาจนำสัตว์หรือพืชผลไปสังเวยผีและวิญญาณด้วย หลังจากนั้น คืนนั้นไฟทั้งหมดก็ดับลง ต่ออายุด้วยไฟเซลติกศักดิ์สิทธิ์
เทศกาลวันฮาโลวีน Halloween ที่จัดขึ้นทุกๆ วันที่ 31 ตุลาคม ของทุกปีนะครับ ฮาโลวีนเป็นอีกเทศกาลหนึ่งของชาวตะวันตกแพร่หลายพอสมควรในเมืองไทยครับ แต่ส่วนใหญ่มักจะรู้จักเพียงในนามของ “วันปล่อยผี” แต่รายละเอียดลึกๆ และที่มาที่ไปของวันนี้ ไม่ค่อยมีใครทราบ แต่เราจะทำให้ฮาโลวีนปีนี้ของคุณหลอนได้อย่างมีรายละเอียด!
